Rookvrije straat als gespreksstarter
David Koetsier, een bevlogen huisarts en één van de initiatiefnemers van het netwerk Amsterdams Rookalarm, heeft de Amsterdamse pont rookvrij gemaakt én de eerste rookvrije straat van Amsterdam gerealiseerd. Het is een handig aanknopingspunt voor gesprek met de patiënt. Lees hier hoe ook jíj een rookvrije zone kan realiseren.
‘Een zorgverlener kan een gesprek over roken hiermee beginnen: Heeft u de borden bij de ingang gezien? Waarna de patiënt een opstap heeft om dit te bespreken: Fijn dat u er over begint, ik had de borden in de straat ook al gezien, ik worstel nog met roken.’
1. Zoek bij jouw gemeente welke afspraken zij hebben wat betreft beleid en of zij zijn aangesloten bij de rookvrije generatie. “Gemeente Amsterdam had toevallig net een beleidsstuk geschreven over de rookvrije generatie”. Dit was een mooi moment voor David om daar op in te haken. Veel gemeenten hebben inmiddels een beleid. ‘Dit is hét moment om het op te pakken‘.
2. Daarna is het belangrijk om uit te zoeken bij wie je moet zijn. Meestal is dit iemand bij de gemeente. David vroeg de stadsdeelvoorzitter hoe hij dit het beste kon aanvliegen. Dit kon het beste door een raadsadres (brief gericht aan de gemeenteraad) in te dienen, in dit geval aan de commissie openbaar vervoer. ‘Iedere burger mag een raadsadres indienen[…]daar móét uitspraak over gedaan worden.‘
Nu de juiste persoon was gevonden, was de volgende stap om ook de straat, waar de praktijk van David staat, rookvrij te krijgen.
‘Ga naar de gemeente, zoek de verbinding op, het is echt niet te ingewikkeld’.
3. Om een rookvrije straat de realiseren, is het van belang dat iedereen achter het plan staat. David benaderde alle ondernemers en instanties in de straat van zijn praktijk: Het gezondheidscentrum, ouder-kind-centrum, de bibliotheek etc. ‘Ik heb ze gewoon gebeld, of ben naar ze toegelopen en gevraagd: wat vind je van dit initiatief? Ook het stadsdeel was voor. Er zouden borden én stoeptegels komen. Om de borden te kunnen plaatsen moest ik goedkeuring hebben van de eigenaar van het centrum. De contactpersoon van het vastgoedbeheer vertelde dat daarvoor alle huurders van het pand akkoord moesten geven.‘
‘Voor huisartsen, gezondheidscentra en apotheken in kleine gemeentes: regel het collectief bij de gemeente.‘
4. Borden zullen, nadat er goedkeuring voor is, zelf moeten worden aangeschaft en geplaatst. Borden kan je zelf makkelijk bestellen via de webshop van de rookvrije generatie. Hier zijn ook andere producten beschikbaar, zoals stoeptegels en raamstickers. ‘Hoe meer borden, hoe beter het werkt.’
Tip! ‘Maak het zichtbaar! De borden en tegels zijn impliciet een uitnodiging voor mensen die worstelen met hun rookverslaving om er over te praten.‘
5. ‘Bijna altijd heb je te maken met de gemeente, want het is openbare ruimte‘. Tegels mag je niet zomaar zelf voor de deur plaatsen. Hierbij zal je dus de gemeente moeten vragen voor goedkeuring en voor het plaatsen van de tegels. Voor Amsterdam geldt dat de tegels alleen worden geplaatst als er een verzoek is uit het veld. Tevens zijn er speciale tegels door de gemeente ontwikkeld, de landelijke stoeptegels zouden namelijk niet duurzaam genoeg zijn. Zorginstellingen kunnen deze zelf aanvragen bij de GGD, die is in Amsterdam het aanspreekpunt voor de stoeptegels . Vraag dit dus goed na bij je eigen gemeente.
6. Kijk of er meerdere geïnteresseerden zijn voor rookvrije borden of andere artikelen en koop dit collectief in. David zat in het bestuur van de huisartsenkring en heeft geïnventariseerd hoeveel vraag er naar is, om vervolgens de borden collectief in te kopen. De stoeptegels en het plaatsen er van wordt betaald door te gemeente. De stoeptegel is onderdeel van de openbare ruimte en daar is de gemeente verantwoordelijk voor.
7. Samen met de gemeente, via de stadsvoorzitter, is de media opgezocht. ‘In het begin was het alleen de lokale krant, later pakte de Telegraaf het op en toen barstte het los’. Tip: ‘Zorg dat iemand van de gemeente, een lokaal iemand met aanzien of een bekend iemand het opent.‘
‘Ik adviseer zorginstellingen, apothekers, en huisartsen de entree rookvrij te maken, met een bord én stoeptegel, die twee vullen elkaar aan.’
Leerpunten: ‘De OKT’s (Ouder-en Kindteam red.) waren nog niet rookvrij, en daarbij waren de stoeptegels er nog niet, maar de stadsdeelvoorzitter wilde al openen, dus dat gaf best een conflict.‘
Toekomstmuziek: ‘Ik zou het fantastisch vinden als iedere huisartspraktijk, apotheek en gezondheidscentrum aan de buitenkant rookvrij is. Ik ben ook betrokken geweest bij het rookvrij maken van de Fr. Roeskestraat, een straat vol met scholen. Hier hebben met name een aantal ouders zich voor ingespannen, en na veel getouwtrek is het gelukt om het stadsdeel Zuid zover te krijgen dat bij het begin van het schoolseizoen in september er ook straatcoaches ingezet kunnen worden om te handhaven. Daar waar veel jongeren zijn, of er een forse gedragsverandering nodig is, is de inzet van coaches wel nodig.
Dat geldt niet voor een kleine instelling als een huisarts/apotheek of gezondheidscentrum, daar ligt nu juist de kracht in het visuele van de borden/tegels zodat mensen weten dat ze met een hulpverlener over het roken kunnen praten. Bij het binnenkomen zien mensen dit bord en dat verlaagt de drempel om er over te praten.